[در پاسخ به مداد من]
? به نام خدای منان
? آیا با مساله «بداء» آشنا هستید؟(6)
4- اعتقاد به بداء یعنی تغییر در ذات الهی!
برخی از اندیشمندان امامیه علم الهی را به دو دسته تقسیم می کنند؛ 1- علم ذاتی؛ که ازلی و ابدی است. تغییر نیز در آن راه ندارد و 2- علم فعلی؛ که عین فعل است نه ذات. البته حادث و قابل تغییر می باشد. (جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ج 7، ص358- 361) سپس تاکید میکنند بَداء در علم فعلی خدا رخ می دهد نه علم ذاتی.
در حقیقت نه تنها بداء در علم ذاتی خدا رخ نمیدهد بلکه خداوند به رخداد بداء نیز علم دارد. بداء موجب تغییر در ذات الهی نیست و علم به تغییر با تغییر در علم متفاوت است و خودِ بداء، متعلق علم الهی است. (طباطبایی، المیزان، ج11، ص381)
امام صادق (ع) میفرمایند: «... بدایی برای خدا رخ نمیدهد، مگر اینکه در علم خدا بوده است. برای خدا از روی جهل، بَداء رخ نمیدهد.» (عیاشی، التفسیر، ج 2، ص218)
5- بداء با قضا و قدر الهی منافات دارد.
عالمان شیعه در دفاع از سازگاری این دو آموزه با یکدیگر، قضا و قدر را به سه دسته کلی تقسیم میکنند:
• قضا و قدر حتمی که فقط خدا از آن آگاه است و از آن با تعابیری همچون لوح محفوظ، علم مخزون و ام الکتاب یاد میشود: چون وقوع بَداء در این قسم مستلزم تغییر در علم خداوند است و چنین چیزی محال است، بَداء در این قسم ممکن نیست و واقع نمیشود.
• قضا و قدری که خداوند به ملائکه و انبیا و اولیایش خبر وقوع حتمی آن را داده است: از آنجا که خدا، خود، ملائکه و فرستادگانش را تکذیب نمیکند، بداء در این قسم نیز ممکن نیست و واقع نمیشود.
• قضا و قدر غیر حتمی که خداوند در آن وقوع چیزی و یا عدم آن را تقدیر میکند ولی تحقّقش را به مشیت خویش معلّق میسازد: بداء در این قسم ممکن است و واقع میشود. (خویی، البیان، ص388-387)
از سخنان معصومین(ع) نیز استفاده میشود که با توجه به آیه شریفه «یمْحُو اللَّهُ ما یشاء وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَه ام الْکِتابِ» (سوره رعد، آیه39)
در امور عالم هستی و نزد خداوند دو کتاب وجود دارد:
کتابی که نوشتههایش به اراده خدا قابل تغییر و تحول است و میتوان به آن کتاب محو و اثبات گفت؛ ظاهراً برطرف شدن قضا و تغییر سرنوشت در اثر دعا و صدقه و سایر اعمال نیک، از اخبار همین کتاب است.
کتابی دیگر نیز به نام کتاب محفوظ و یا ام الکتاب وجود دارد که ثابت و تغییرناپذیر بوده، دعا و سایر اعمال نیک در محتوای آن تأثیری ندارد. یعنی سرنوشت وقتی از کتاب اول عبور کرده در کتاب دوم تثبیت شود، غیر قابل تغییر است؛ ازاین رو از ائمه نقل شده است که گفتهاند: «ما با وجود آیه محو و اثبات چگونه میتوانیم از آینده به طور قطعی خبر دهیم.» (طباطبایی، المیزان، ج11، ص379-382)
?? ادامه دارد...
?? @medademan
https://eitaa.com/joinchat/4259250201C60440c06cc