«مکانیسمی که روابط انسانی براساس آن بوجود می آید و تمام مظاهر فکری و وسایل انتقال و حفظ آنها در مکان و زمان، بر پایه آن توسعه پیدا کند را ارتباط گویند. ارتباط حالات چهرها، رفتارها، حرکات، کلمات، طنین صدا، نوشته ها، چاپ، راه آهن تلگراف، تلفن و تمام وسایلی که اخیرا در راه غلبه بر مکان و زمان ساخته شده اند همه را در بر می گیرد.» («کولی» دانشمند و جامعه شناس آمریکای)
اختراع بزرگ حروف الفبا در یونان در هفتصد سال پیش از میلاد، انقلابی در ارتباطات بشر ایجاد کرد. حروف الفبا به عنوان پل گفتار و نوشتار موجب انتقال افکار و تکامل ارتباط غیر الفبایی و دگرگونی کیفی در ارتباطات انسانی شد. با اختراع چاپ توسط «گوتنبرگ»، کتابت و ارتباط نوشتاری، هم رزم ارتباطات کلامی شد. مدتی بعد؛ با صنعتی شدن جامعه بشری، مطبوعات وارد عرصه ارتباطات شدند. مهمترین دستاورد مطبوعات صنعتی، تحول در نظام ارزشی زنان بود. به وسیله همین مطبوعات، زنان وارد چرخه صنعت شدند و به عنوان های کذایی، نیروی چرخنده چرخ صنعت گشتند.
با اختراع برق و پیدایش تلکس و تلگراف توسط «ساموئل مورس» انگلیسی در سال 1832م، اسب های تندرو و کبوتران نامه بر، نفس راحتی کشیدند. در فاصله نه چندان کوتاهی، تلفن، رادیو و تلویزیون، مردم را انگشت به دهان کرد. مگر می شود کسی در جعبه ای چوبی، خارج از مرزها، کیلومترها آنطرف تر، حرف بزند و فیلم بازی کند؟!!
روند پیشرفت روابط غیر کلامی رو به افزایش بود که دومین انقلاب در ارتباطات شکل گرفت. اختراع کامپیوتر و ظهور اینترنت تحول عظیمی در زندگی بشر ایجاد و باعث جنبش خاصی در ارائه اطلاعات شد. با زدن چند دگمه انبوهی از اطلاعات دست انسان را می گرفت.
کم کم واژه «ارتباط»، جای خود را به واژه «رسانه» داد و تمام این ارتباطات با واژه «رسانه» یا «فضای مجازی» تفهیم می شد. امروزه، رسانه ها در تغییر ذائقه، سلیقه، فکر، ادبیات و ... حرف اول را می زنند.
ایران عزیز، در حدود 160 سال قبل، با منتشر شدن کاغذ اخبار، به مدیریت میرزای شیرازی، وارد جهان رسانه ای شد و در چرخه انقلاب و تکامل ارتباطی قرار گرفت. شاید کسی باور نمی کرد که روزی،
فضای مجازی بطور هفتگی 40 تا 50 ساعت از وقت جوانان ما را به خودش اختصاص دهد. شاید کسی باور نمی کرد که روزی، این انقلاب ارتباطی، یک چهارم کاربرانش را -که بین 15 تا 18 سال سن دارند- به خود معتاد کند.
امروزه تحقیقات نشان داده است که بیش از44درصد جوانان و نوجوانان اوقات فراغت خود را با ورود به فضای مجازی و استفاده از اینترنت، 35 درصد با بازی های رایانه ای و گوش دادن به موسیقی و کمتر از 17 درصدشان با استفاده از تلویزیون و برنامه های آن، اوقات فراغتشان را سپری می کنند.
این نفوذ نجومی را باید مرهون زحمات فرمانده هان این انقلاب دانست. فرمانده هانی که بنده نفس خویش هستند و هنوز تفکر تسخیر جهان، وجودشان را گرفته است. این فرمانده ها؛ با در نظر گرفتن سه اصل ساده روانشناسی، ضریب نفوذ خود را در شیب صعود قرار داده اند.
رسانه ها با رعایت سه اصل مهم جلب اعتماد، فاصله زدایی -کاستن فاصله ها، همدلی و هم احساس شدن با مخاطب- و ذهنیت شناسی- چیستی و هستی ذهن مخاطب- چون مربی ماهری، سعی در تسخیر جوانان دارند. این نکته را بارها جانشین پیر خمین تذکر داده اند که:
«این طرف دنیا یک نفر جوان پاى یک دستگاه کوچک می نشیند و افکار، تصورات، تخیلات، پیشنهادهاى فکرى و پیشنهادهاى عملى را از سوى هر کسى -بلکه هر ناکسى- از آن طرفِ دنیا دریافت مىکند. امروز اینترنت و ماهواره و وسایل ارتباطىِ بسیار متنوع وجود دارد و حرف، آسان به همه جاى دنیا مىرسد. میدان افکار مردم و مؤمنین، عرصه کارزار تفکرات گوناگون است. امروز ما در یک میدان جنگ و کارزار حقیقىِ فکرى قرار داریم.» (بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار علما و روحانیون کرمان 11/2/1384)
باید از روزی که فضای مجازی، جانشین فضای معنوی شود ترسید و برای این پروژه نفوذ، راه حل تراشید.
جواد حاجی اکبری
- گوهری، علی (1383 (بهداشت روانی نیمی از زنان در وضعیت هشدار دهنده قابل دسترسی در سایت
http://www.jame jamdaily.net
- محمدی, حمزه؛ مهدی ورمزیار و امید محمدی، 1391، بررسی اعتیاد به اینترنت و فضاهای مجازی در بین جوانان و نوجوانان، نخستین کنگره ملی فضای مجازی و آسیب های اجتماعی نوپدید، تهران، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی،
http://nopadid.mcls.gov.ir/Maghalat/2/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%8A%20%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87.pdf
- پایگاه اطلاع رسانی پلیس فتا