سیر و سلوک و عرفان:
فنا در عرفان :
فنا یا موت اختیاری :
از آموزههای ناب نبوی ( ص ) «مرگ اختیاری» است که عین حیات و سرچشمه زلال آب زندگانی جاودانه و ماندنی است؛ زیرا انسان تا «نمیرد»، «نمیرود» و تا «نماندن» را تجربه نکند «ماندن» را احساس نمینماید. سالک الی الله
همیشه در حال احتضار سلوکی است و درگیریهای نفس اماره با نفس عاقله، ملهمه و مطمئنه سبب میشود تا مرگ را بچشد و سکرات موت اختیاری، او را به «سُکر سلوکی» و مقامات معنوی فروبرده تا به شکر شهودی برسد.
پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «موتواقبل ان تموتوا؛ بمیرید قبل از آنکه شما را بمیرانند» (حسنزاده آملی، شرح عیون مسایل نفس، ج2، ص 362)؛ یعنی مردن اجباری و طبیعی به سراغ شما خواهد آمد پس شما به سراغ و استقبال آن بروید و برای آن مهیّا و مستعد گردید. در فرازی دیگر فرمود: «اللهم ارزقنی التجافی عن دارالغرور و الانابة الی دار الخلود والاستعداد للموت قبل حلول (نزول) الفوت؛ یعنی ازعالم کثرت و ماده به سوی جهان وحدت و از دیار فنا به دار بقا هجرت کنید و پذیرای مرگ که انتقال از شهود جان به شهود جانان است باشید؛ زیرا تا نمیرید و مهیای مردن نشوید خفته و مرده حقیقی هستید؛ «الناس نیام اذا ماتوا انتبهوا» (بحار، ج 5، ص 134).یعنی مردم خوابند وقتی که مردند بیدار می شوند .
اما «مرگ حقیقی» که آینه تمامنمای حیات ابدی است به راحتی به دست نمیآید، بلکه ریاضت و مجاهدت میخواهد و به تعبیر عارفان باید از خانه خودیت و انیّت هجرت کرد و «فانی فی الله» شد تا «موت ادراک» گردد. (امام خمینی، 1373، ص 625ـ623). قرآن میفرماید: «مَنْ یَخْرُجْ منْ بَیْته مُهاجراً الَی اللّه وَ رَسُوله ثُمِّ یُدْرکْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ اَجْرُهُ عَلَی اللّه» (نساء100/) و پاداش فنا و مرگ اختیاری، بقا و جاودانگی است؛ زیرا این مرگ در حقیقت تولد دوباره است که تولدی ملکوتی و طیّ «قوس صعود» پس از طی «قوس نزول» به شمار میرود. به تعبیر شیخ شبستری «سفربه عکس سیر اول کردن» است. (شبستری، 1368، ص 25).
عارفان مرگ را چهار نوع دانسته اند:
ـ مرگ سرخ که جنگ سالک با نفس اماره است؛
ـ مرگ سفید که تحمل گرسنگی و تحصیل نورانیت و سفیدی دل است؛
ـ مرگ سبز که ساده زیستی و ساده پوشی است؛
ـ مرگ سیاه که به دوش کشیدن بار ملامتها و ملالتها، رنجها و زخم زبانها
و تا این مرگها حادث نشود «مرگ اختیاری» که «حصول تجرّد» وتوّحد و نقل مکان کردن از ماده به معنا و ناسوت به جبروت است واقع نخواهد شد و به تعبیر علامه حسن زاده آملی: «موت اختیاری حیات حقیقی است، من لم یذوق لم یدر؛ تا نچشی، ندانی». (حسن زاده آملی، هزار و یک نکته، ص 248). علی7 فرمود: «موتوا قبل ان تموتوا واُخرجوا قلوبکم من ابدانکم قبل ان تخرجوکم منها» (نهج البلاغه، خ 143). مرگ اختیاری به منزله سفری است که در روح و روان سالک ایجاد میگردد و توجه او را از ظاهر به باطن عالم و شهود جان و جانان و سرمایههای وجودی خویشتن جلب مینماید. این مرگ حجاب چهره جان را کنارزدن و مراتبی از شهود را ادراک کردن است .
منبع :
article.tebyan.net
#فنا_یا_موت_اختیاری
@sserfan