سیر و سلوک و عرفان:
چهار مرحله در مبارزه با نفس:
قرآن مجید در آیه 200 سوره آل عمران می فرماید: "ای کسانی که ایمان آورده اید صبر کنید و ایستادگی ورزید و از مرزها نگهبانی کنید و از خدا پروا نمایید امید است که رستگار شوید". عقل در مبارزه با نفس و در دفاع مقدس مجبور است به چهار عمل دست بزند.
- #مشارطه یعنی شرط بندی کردن و تعهد گرفتن؛ مرحوم نراقی اول رحمة الله می فرماید بهتر است انسان پس از ادای فریضه صبح و تعقیبات آن بنشیند و با نفس خود مذاکره کند و به او بگوید ای نفس! من به جز عمر سرمایه دیگری ندارم این سرمایه بسیار گرانبهاست. پیامبر گرامی اسلام (ص) فرموده است: ارزش هیچ چیزی به اندازه ارزش عمر نیست، مگر بهشت. اگر این سرمایه ام تباه و دستم از آن کوتاه شود،راه تجارت آخرت به رویم بسته می شود تا زنده ایم می توانیم کاری بکنیم و چون مردیم دیگر کاری نمی توان انجام داد. حضرت علی(ع) فرمود؛بندگان خدا! اکنون هشیار باشید که زبانها باز است و بدن ها سالم و اندام ها نرم.
اول باید با نفش مشارطه کرد سپس در مورد هر یک از اعضای هفت گانه بدن که وسایل ووسایط ثواب و عقاب هستند، یعنی چشم، گوش، زبان، شکم،اندام های جنسی و دست و پا توصیه و سفارش نمود.
- #مراقبه به معنای مواظب بودن و زیر نظر گرفتن است.مراقبه در دو مورد استعمال می شود یکی این که انسان نفس خود را زیر نظر بگیرد و دیگری آن که خداوند، هر انسان، بلکه هرموجودی را زیر نظر دارد. سالک راه حقیقت یابد به هر دو معنا توجه کامل داشته باشد و اعمال خود را زیر نظر بگیرد و هیچ آنی ازآن غافل نباشد، زیرا ممکن است با یک غفلت کوتاه و یا یک بی توجهی گذرا، در دام ده ها مفسده و گناه بیفتد. غفلت در طریقت بسیار خطرناک است. قرآن می فرماید؛ همانا خداوند مراقب شماست آیا نمی داند که خداوند می بیند خداوند خیانت چشم ها و آنچه را که در دلها مخفی است می داند. من به شما از رگ گردن نزدیک ترم. امام حسین (ع) در دعای عرفه می فرماید؛کور باد چشمی که تو را بر خود مراقب نمی بیند.
- #محاسبه یعنی به حساب نفس رسیدن با نفس را به حساب کشیدن؛ همان طور که تاجر در آخر هر روز یا هر ماه و یا هر سال به حساب سرمایه و دخل و خرج خود می رسد تا ببیند سود برده یا زیان. همچنین عاقل و سالک راه حق باید در هر شب به حساب اعمال و کارهایی که در روز انجام داده است رسیدگی کند تا ببیند آیا نفس به تعهدات خود عمل کرده است یا خیر و آیا در روزی که بر او گذشته است سود برده است یا زیان. رسول خدا(ص) فرمود: به حساب نفستان برسید پیش ازآن که به حسابتان برسند و خودتان را بسنجید با معیار حق پیش از آن که شما را بسنجند.
در بسیاری از روایات آمده است که معیار سنجش در روز قیامت وجود مبارک امیر المومنین(ع) است. امام صادق(ع)فرمود؛پس به حساب خود برسید پیش ازآنکه به حسابتان برسند همانا برای قیامت پنجاه ایستگاه بازرسی است که توقف در هر ایستگاه هزار سال طول می کشد. سپس آیه قرآن را تلاوت فرمودند؛در روزی که مقدارآن پنجاه هزار سال است.
- #معاتبه یعنی عتاب و خطاب کردن و با درشتی سخن گفتن و سرزنش کردن؛ معاتبه در صورتی است که عقل به حساب نفس برسد و او را در انجام و ظایف بندگی مقصر بیابد. در این هنگام مورد عقاب و سرزنشش قرار می دهد به او می گوید،ای نفس اماره! چرا به من خیانت کردی؟ چرا به تعهدات عمل نکردی؟ چرا سرکشی کردی و خود را مستحق عذاب آخرت کردی و مرتکب معصیت شدی؟ آیا تصور کردی که خدا تو را نمی بیند و یا به کیفر گناه نمی کشد؟
#منبع:
www.fardanews.com