عشاق کوی بیت المعمور برای رسیدن به وادی رشد[1] ، به تربیت صحیح نیاز دارند و برای تربیت صحیح به مربی شایسته . مربیان و هادیان گوناگونی وجود دارند تا در طول مسیر ، همدم این عشاق باشند . یکی از این هادیان شایسته ، شهداء می باشند که چون خود مسافران ره صد ساله به یک شب بوده اند ، می توانند چون خود را تربیت کنند .
بهطور کلى شهید حماسه آفرین است ؛ چرا که یکى از اصول تربیت ، ایجاد حماسه در روح افراد می باشد ، البته حماسه الهى نه نژادى و ملى ، یعنى حماسهاى نسبت به خیر و نیکى ، نسبت به سنن سالم اجتماع . " وَ انْ کانَ الّا فَلْیَکُنْ تَعَصُّبُکُمْ فى مَحامِدِ الْخِصالِ[2] " . [3]
شهادت حقیقى، شهادتى است که حضور شهید ، در خویش ، در هستى و در جامعه را داشته باشد و بتواند زندگىها را بارور کند و دو فرزند ساختن و سوختن را از خود به جاى بگذارد ؛ ساختن مهرههایى براى سرزمین زیتون و سوختن آدمهایى از تبار جنون باروت .[4]معلوم است که چنین موجودی حاصل تربیت صحیح الهی است . خود می سوزد و می سازد . شهید با منش خود ، رانشی در مسیر راکد و عادت زده عشاق ایجاد می کند که حاصل آن رسیدن به عرش الهی ؛ یعنی عشق الهی ؛ یعنی رضای حضرت حق می باشد .[5]
و این حماسه حضور است که شهید را جاودانه ساخته است ، آنهم در طول تاریخ تمدن اسلامی ، بلکه بالاتر در دوران مقدماتی تشکیل این تمدن ؛ یعنی عصر انبیاء . [6]
بزرگترین خاصیت شهید حماسهآفرینى اوست. در ملتهایى که روح حماسه، مخصوصاً حماسه الهى مىمیرد بزرگترین خاصیت شهید این است که آن حماسه مرده را از نو زنده مىکند . بخاطر این است که اسلام همیشه نیازمند به شهید است ، چون همیشه نیازمند به حماسهآفرینى است ، حماسهها و آفرینشهاى نو به نو .[9]
شفاعت شهدا ، شفاعت هدایت است ؛ ظهور و تجسم حقایقى است که در دنیا وقوع یافته است . بعد از انبیا و اوصیا و علمایى که پیرو واقعى آنها بودند ، شهدا هستند که گروه گروه مردم را از ظلمات گمراهى نجات داده و به شاهراه روشن هدایت رساندهاند .[10]
منطق شهید یعنی منطق حل شدن و جذب شدن در جامعه براى احیاى جامعه ، منطق سوختن و روشن کردن .[11] شهید با نمایش زندگی عملی خود ، بزرگترین منطق عالم را به اثبات می رساند ؛ منطق عمل ، در سایه علم و عقل .
هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق ثبت است بر جریده عالم دوام ما[12]
یکی از ضابطه هایی که صحت آن زیر سوال نمی رود ، ضابطه اثر پذیری از محبوب می باشد . اگر شهید محبوب انسان گردد[13] ، البته محبوب حقیقی ، قطعا تغییراتی در زندگی وی بوجود خواهد آمد . دیگر دغدغه های وی به تکامل رسیدن و اجرای عدالت و تدین و ... نیست ! بلکه بزرگترین دغدغه وی رسیدن به رضای الهی خواهد شد آنهم باخلوص و تذکیه روح و روان ، در سایه خدمت به ما سوی الله [14]. کسی که محبوبش شهید باشد خصوصیات شهید در او متجلی خواهد شد ، خصوصیاتی که مبدایی برای رویش دیگران خواهد شد .
شهید ناخدای کشتی ای است که اجزای آن را استعدادها و قابلیتهای درونی تشکیل دادهاند . کشتیای با دیده بانی توانا ، اعضایی مصمم ، ناخدایی مجرب و از همه مهمتر هدفی مقدس ( رسیدن به ساحل نجات یعنی رضای الهی ) ؛ عقل ، اعضای جسمانی ، نیروهای درونی ، غرایز الهی موجود و دهها یا شاید صدها نیروی دیگر[15] ، همه وهمه ، منظم و منضبط به سوی کرانه نجات و به صدا در آوردن ناقوس حشمت الهی در حرکت اند ، حرکتی نورانی ، الهی و لایتناهی .
سید الشهداء نمونه بارز هدایت و تصرف در جهت دهی به استعدادهای انسانی است که در طول تاریخ شاهد عینی آن را زیاد می بینیم . شهدای جنگ تحمیلی کشورمان نیز با لبیک به ندای مرشدی از تبار خمین ، در مسیر سوختن و ساختن افتادند و هر از گاهی شاهد هدایت های آشکار و نهان آنها هستیم .[16]
منزل عشق از جهانی دیگرست مرد عاشق را نشانی دیگرست
برسر بازار سربازان عشق زیر هر داری جوانی دیگرست[17]
این مسیر را کوشش و جوشش نیاز است ؛ کوشش از ما ، کشش از آن هادیان بی هیاهو .
[1] - "و إِنْ یَرَوْا سَبیلَ الرُّشْد" اعراف/146- ر.ک : جن/2
[2] - نهج البلاغة، ص: 295 - نهج البلاغة - ترجمه دشتى ، ص : 393
[3] - مجموعهآثاراستادشهیدمطهرى ، ج17 ص : 629
[4] - صفایی ، علی ؛ ذهنیت و زاویه دید، ص: 120
[5] - ر.ک : احتجاج-ترجمه جعفرى، ج1، ص: 535 - نصایح، ص: 121 - درخشان پرتوى از اصول کافى، ج4، ص: 417 - ارمغان شهید، ص: 8
[6] - "وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فی سَبیلِ اللَّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْیاءٌ وَ لکِنْ لا تَشْعُرُون " البقرة/ 154 - آلعمران/169
[7] - مجموعهآثاراستادشهیدمطهرى ، ج17 ، ص 445
[8] - از بیان شارح مصباح الشریعة (علامه مصطفوى، حسن ) چنین استفاده می شود . ر.ک : مصباح الشریعة / ترجمه مصطفوى ص: 453 ذیل حدیث امام صادق ( ع )
[9] - الصحیفة السجادیة / ترجمه آیتى، ص: 179 ، ذیل نیایش بیست و هفتم (درباره مرزبانان) – ر.ک : الکافی (ط دارالحدیث)، ج3، ص: 130 ذیل بَابُ صِفَةِ الْإِیمَان و بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج97، ص: 43 ذیل باب (5) العهد و الأمان و شبهه
[10] - مجموعهآثاراستادشهیدمطهرى ، ج17 ، ص 445 - ر.ک : نهج البلاغه / ترجمه انصاریان، ص: 175 ذیل خطبه 86
[11] - مجموعهآثاراستادشهیدمطهرى ، ج17 ، ص : 578
[12] - حافظ
[13] - محبوبیت شهید در طول محبوبیت الهی می باشد و با آن منافاتی ندارد .
[14] - اشاره به سفر نهایی عرفانی انسان یعنی سیر من الخلق بالحق الی الحق بالحق
[15] - "لا تُکَلَّفُ نَفْسٌ إِلاَّ وُسْعَها" بقره/233و286 – انعام152 - اعراف/42 – مومنون/62
[16] - بعلت ایجاد اطاله کلام از بیان خاطرات و مصادیق معذوریم ، می توانید به کتابهای "سلام بر ابراهیم"از گروه فرهنگی ابراهیم هادی ، مجموعه فرهنگ جبهه ، مجموعه "کرامات شهدا" از ابراهیم رستمی و...
[17] - سعدی(کلیات سعدی)